In de energietransitie van bedrijven is een centrale rol weggelegd voor de intern accountant, zegt emeritus hoogleraar Leo Stevens in het Financieele Dagblad. Die kan zowel binnen als buiten het bedrijf bewaken dat plannen blijven aansluiten bij de realiteit. ‘Zij moeten zich vaker laten horen.’
Stevens doet verslag van een NBA-bijeenkomst waar de rol centraal stond van de interne accountant die binnen het bedrijf de begeleiding en verantwoording draagt voor de energietransitie. Bedrijven hebben ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid, was het betoog. ‘Deze stichtelijke betogen riepen bij mij een lichtelijk recalcitrant gevoel op. Dat alles is zeker waar, maar uiteindelijk geldt voor de bedrijven dat de schoorsteen moet roken. Ik geef graag toe dat dit een minder gepaste beeldspraak is.’ Maar Stevens stelde zijn mening bij: ‘Het besef dat behoud van winstgevendheid nodig is om de energietransitie te bekostigen, bleek ruimschoots aanwezig. De uitdaging beide doelen te dienen, leidde tot constructieve discussies tussen mensen die vertrouwd zijn met de dilemma’s van de werkvloer. Zij wegen bijna van nature bij de besluitvorming over investeringsprojecten ook de maatschappelijke consequenties mee.’
Beroepsopvatting
De bedrijfsvoering is nu nog onvoldoende ontwikkeld om informatie over de kernwaarden van de onderneming aan te leveren, terwijl de maatschappij daar wel om vraagt, aldus Stevens. ‘Financiële validatie van circulariteit, duurzaam ondernemen en energietransitie behoren voor de volle honderd procent tot het accountantsvak. De tijd waarin economie het karakter had van een exacte wetenschap waarin het economisch principe het handelen van mensen bepaalt, is voorbij. Economie wordt gelukkig weer meer een gedragswetenschap. En dat moet zich ook weerspiegelen in de beroepsopvatting van de accountant.’
Bedrijfsoverstijgend beleid
De accountant maakt bij zijn validering van de bedrijfsprocessen gebruik van de expertise van vakspecialisten, onder wie ook milieudeskundige en ethicus. ‘Daarbij is de dialoog van accountants van verschillende ondernemingen, die tegelijkertijd met elkaar concurreren en van elkaar afhankelijk zijn, nuttig om het eigen maatschappelijke kompas zuiver te houden. Het draagt voorts bij aan de ontwikkeling van bedrijfsoverstijgend beleid.’ De accountant moet adviserende vakspecialisten die te scherp aan de wind zeilen, tot bedachtzaamheid manen en staat borg voor het gehalte van het maatschappelijk verantwoord ondernemen, vindt Stevens. ‘Signalen van de collega’s op de werkvloer zijn voor het moreel bewustzijn vaak effectiever dan die van toezichthouders.’
Onzinnig beleid bijsturen
De fiscalist ziet ook een bredere rol. ‘Waarom trekt de overheid in het autodomein circa € 1.700 per ton als subsidie uit, terwijl de belasting op de CO2-markt circa € 20 per ton uitstoot bedraagt? Bij dit soort wanverhoudingen hebben we de expertise van de werkvloer hard nodig om processen te valideren en betere alternatieven aan te dragen. Accountants die werkzaam zijn in ondernemingen zijn bij uitstek in staat de zin en onzin van grootschalig uitgerolde energietransities te onderkennen en bij te sturen. Zij moeten zich vaker laten horen.’
Bron: FD