De auteurs van Belastingparadijs Nederland vinden dat staatssecretaris Marnix van Rij slechts in naam Nederland als belastingparadijs bestrijdt. ‘De rol van Nederland bij belastingontwijking is juist alleen maar groter geworden.’
Drie onderzoeksjournalisten van zakenblad Quote schreven in 2013 het boek Het Belastingparadijs. Ze stelden verbaasd vast dat vermogende multinationals als Google en Starbucks, en wereldsterren als Bono en zijn collega’s van U2, de belasting op grove schaal ontweken. De auteurs, Martin van Geest, Joost van Kleef en Henk Willem Smits, concluderen dat de Nederlandse overheid en de Belastingdienst het samen met de grote accountantskantoren en trustkantoren mogelijk maken dat buitenlands kapitaal via de polder spotgoedkoop de wereld over stroomt.
Nu is er een nieuwe editie van het boek. Accountancy Vanmorgen sprak met auteurs Van Kleef van Smits over de herdruk.
Jullie eerste editie is negen jaar oud. Wat is er sindsdien veranderd?
Van Kleef: ‘Het principe van het ontwijken van de belasting via Nederland is grotendeels hetzelfde gebleven. Met dank aan de lobbyindustrie en het ons-kent-onsnetwerk. Details veranderen wel. Er komt een nieuwe wet of belastingverdrag bij, een oude gaat in de prullenbak. Je ziet nu wel heel goed hoeveel schade het oplevert aan onze reputatie. Er stromen miljarden van rijke Russen door Nederlandse brievenbusvennootschappen. Ontwikkelingslanden worden nog altijd leeggezogen door de belastingontwijking, die Nederland nagenoeg niets oplevert, behalve een paar dik betaalde banen voor heren in krijtstreep op de Zuidas. Tegenwoordig staat het thema belastingontwijking wel hoger op de agenda, maar er wordt volgens ons nog steeds heel weinig aan gedaan. De nieuwe Staatssecretaris van Financiën die verantwoordelijk is voor Fiscaliteit en de Belastingdienst, Marnix van Rij, loog zelfs afgelopen januari met droge ogen op het NOS Journaal dat “Nederland geen belastingparadijs is en dat ook nooit zal worden.”’
Afgelopen week maakte staatssecretaris Van Rij bekend dat de rol van Nederland als belastingparadijs is afgenomen.
Smits: ‘Dat beeld is niet juist. Hoewel de doorstroom van inkomen naar bepaalde landen met een zeer laag belastingtarief of met een nultarief aanzienlijk is afgenomen, is belastingparadijs Nederland juist gegroeid . Cijfers van DNB tonen dat de hoeveelheid inkomende buitenlandse directe investeringen in 2021 € 4.700 miljard bedroeg, een stijging van € 200 miljard ten opzichte van 2020. Dat betekent dat ongeveer 10% van de wereldeconomie door Nederland stroomt.’
De inkomensstroom naar landen met een laag belastingtarief is sinds 2019 volgens voorlopige cijfers van DNB met bijna 85 procent afgenomen naar bijna € 6 miljard in 2021.
Smits: ‘Dat hangt vooral samen met nieuwe belastingregels die de Amerikaanse president Donald Trump rond 2018 heeft ingevoerd in de Verenigde Staten. Multinationals kunnen nu hun geld direct naar de Verenigde Staten halen zonder een vermogen aan belastingen kwijt te zijn. Het geld stallen in oorden als Bermuda of de Kaaiman Eilanden, om te voorkomen dat belasting moet worden betaald, is niet meer nodig. Ook heeft Nederland een regel ingevoerd dat over royalty’s en rente dat naar bepaalde landen met nultarieven of hele lage tarieven gaat bij de bron wordt belast. Daar valt eenvoudig omheen te plannen door slimme fiscalisten, maar het gaat dus niet meer rechtstreeks naar jurisdicties in het Caribisch gebied. ’
‘Er zijn in Nederland meer dan 12.400 brievenbusbv’s, lege ondernemingen waarin niks maar dan ook écht helemaal niks gebeurt, behalve het op gigantische schaal ontwijken van belasting. Geld dat vanuit het buitenland Nederland in stroomt, wordt daarin fiscaal vriendelijk rondgepompt, zodat het uit de klauwen blijft van de belastingdiensten elders ter wereld. Als je dat als Staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst niet weet, wordt het volgens mij tijd voor een andere baan.’
Staatssecretaris Van Rij is zelf fiscaal-jurist.
Van Kleef: ‘Hij moet daarom beter weten. Van januari 1998 tot juli 2019 was hij als fiscalist senior partner bij EY. Dat is meteen het grote probleem: de Big Four wuiven alle bezwaren van belastingontwijking weg. Terwijl ze overal op in politiek Den Haag opduiken. Het is een lobbyspel. De vorige staatssecretaris, Hans Vijlbrief, had voor de verandering geen banden met de grote vier accountantskantoren. En, verrassing, hij wilde het fungeren van Nederland als belastingparadijs voor buitenlandse geldstromen wél aan gaan pakken.’
Belastingontwijking is in principe legaal.
Smits: ‘Dat is in veel gevallen maar de vraag. Heel veel wordt simpelweg niet gecontroleerd, er zijn veel te weinig belastinginspecteurs om de ruim 12.000 brievenbus-bv’s te controleren. We weten dat op grote schaal transfer mispricing voorkomt, zoals bij de koffiebonen die Starbucks besteld in Zwitserland voor een hogere prijs dan de wereldmarktprijs. Mag officieel niet, maar geen belastinginspecteur die er wat aan doet. Los daarvan: is het ethisch? Als een Nederlandse ondernemer een zwarte euro in een sok in Zwitserland heeft, komt de FIOD ‘m halen. Tegelijkertijd kan farmacieconcern Pfizer in Rotterdam-Zuid bij de Belastingdienst een deal maken hoeveel geld het betaalt – en, vooral, hoeveel niet. Toen de Nederlandse Spoorwegen dat grapje ook eens probeerden, was Den Haag te klein. Want Nederlandse bedrijven, nadrukkelijk ook het MKB (want die kunnen nergens heen met hun omzet) moeten betalen – én op tijd én geen euro te weinig.’
Wat levert onze fiscaal aantrekkelijke status Nederland in euro’s op?
Van Kleef: ‘Een handjevol geld: 650 miljoen euro is de opbrengst van dat buitenlandse kapitaal dat door Nederlandse brievenbusmaatschappijen stroomt . Dat staat in schril contrast met de 300 miljard euro die belastingbetalers jaarlijks bijdragen aan de schatkist. Het is allemaal heel ergerlijk, omdat het allemaal zo dom is. En heel oneerlijk. Waarom moeten wij wel betalen en de familie Agnelli, eigenaar van Fiat, Ferrari en Juventus, die hier in 2017 fiscaal zijn neergestreken, niet? Hun vermogen wordt geschat op 19 miljard euro. Een Nederlandse ouder met amper een modaal salaris waarvan de Belastingdienst denkt dat hij of zij iets te veel toeslag heeft gekregen, kan geen eten meer betalen voor zijn of haar kinderen. Want de fiscus legt beslag. De moraal is compleet zoek. Of moeten we zeggen: ziek? Daarom deze nieuwe editie. We blijven op de trom slaan, totdat er eindelijk eens iets verandert.’
Waarom niemand hier belasting betaalt – behalve jij. Hoe miljonairs en multinationals profiteren van belastingparadijs Nederland. Martin van Geest, Joost van Kleef, Henk Willem Smits.
Lees hier een fragment uit Belastingparadijs Nederland.
Op de foto v.l.n.r. Martin van Geest, Henk Willem Smits, Joost van Kleef. Fotograaf: Martijn Steiner Lovisa