De BTW gaat niet omlaag om de consumptie te stimuleren, zo laat minister Koolmees (Sociale Zaken) weten. ‘Het meest effectieve middel om de huishoudconsumptie te stimuleren is het verlagen van de inkomstenbelasting. Dat sluit aan bij het beleid dat dit kabinet voert.’
Kamerlid Slootweg (CDA) wilde van Koolmees en zijn collega Wiebes van Economische Zaken en Klimaat weten wat ze vinden van het tijdelijk verlagen van de BTW en het invoeren van een kinderbonus, zoals in Duitsland is gedaan om de binnenlandse consumptie te stimuleren. De oosterburen hebben de BTW tijdelijk van 19% naar 16% verlaagd en een bonus van € 300 per kind ingevoerd. ‘Weet u of de observatie in Duitsland, dat sinds het begin van de coronacrisis huishoudens met kinderen gemiddeld meer kosten maken dan huishoudens zonder kinderen, ook opgaat voor Nederland?’
Duits effect gaat niet op voor Nederland
Het IMK, de Duitse tegenhanger van het CBS, had gepeild wat de effecten waren van de coronamaatregelen. Daaruit bleek onder meer dat 30% van de respondenten met kinderen sinds het uitbreken van de coronacrisis hogere kosten hebben, tegen 20% van de huishoudens zonder kinderen. ‘Gelet op de bevindingen uit het Duitse onderzoek is relevant dat het Nederlandse kabinet middelen heeft vrijgemaakt voor de aanschaf van digitale leermiddelen om thuisonderwijs voor alle kinderen toegankelijk te maken. Omdat het in Nederland niet gebruikelijk is dat scholen gratis lunchen aanbieden, speelt dit effect naar verwachting geen rol voor huishoudens in Nederland met kinderen.’ Een Nibud-enquête wees in juli uit dat 10% van de Nederlanders hogere uitgaven zegt te hebben sinds de start van de coronacrisis.
Compensatie specifieke kosten niet haalbaar
Koolmees schrijft dat de steunmaatregelen in Nederland inzetten op ondersteuning van werkgelegenheid en bedrijvigheid om de zwaarste economische gevolgen te beperken. ‘Het is daarnaast niet haalbaar om huishoudens te compenseren voor sterk uiteenlopende, specifieke kosten die lang niet alle huishoudens zullen maken.’ Lastenverlichting wordt wel beoogd met de geplande extra verhoging van de arbeidskorting. Grote gezinnen met een laag inkomen komt het kabinet tegemoet met een € 600 hoger kindgebonden budget vanaf het derde kind. ‘Dit, samen met de reeds vrijgemaakte middelen voor laptops voor thuisonderwijs, maakt dat het kabinet geen noodzaak ziet tot een aanvulling op de tegemoetkoming aan ouders die reeds wordt geboden via de kinderbijslag en het kindgebonden budget.’
Lagere BTW heeft weinig effect
Verdere maatregelen om de consumptie te stimuleren, komen er niet. In het tweede kwartaal is de huishoudconsumptie weliswaar 12% gedaald, maar dat houdt vooral verband met minder uitgaven aan horeca, zorg, recreatie en cultuur en vervoer. ‘Hier lijkt aanbodbeperking dus een grotere rol te spelen dan vraaguitval. Dit wordt ook gestaafd doordat de uitgaven aan goederen waarop contactbeperkingen minder zwaar ingrepen, zoals voedingsmiddelen, woninginrichting en elektrische apparaten, juist toenamen.’ Het CPB heeft in een spoorboekje ook inzicht gegeven in wat beleidsimpulsen voor effect hebben op huishoudconsumptie. ‘Hieruit blijkt dat een beleidsimpuls van gelijke omvang een minder verhogend effect heeft op de huishoudconsumptie als dit wordt gegeven via een verlaging van de productgebonden belastingen (zoals BTW) dan wanneer dit gebeurt via een verhoging van alle bruto-uitkeringen (waaronder de kinderbijslag). Uit het spoorboekje van het CPB blijkt dat het meest effectieve middel om de huishoudconsumptie te stimuleren het verlagen van de inkomstenbelasting is, dit sluit aan bij het beleid van lastenverlichtingen dat dit kabinet voert.’
Lees de brief van minister Koolmees over lagere BTW en de kinderbonus