President-commissaris Tom de Swaan van ABN Amro en twee andere bankcommissarissen beleggen als mede-eigenaar van een brievenbusfirma in een belastingparadijs. Ze waren tot 2017 in het gezelschap van minister van Financiën Wopke Hoekstra.
Dat blijkt uit nieuwe stukken – de Pandora Papers – waarover de dagbladen Trouw en FD en onderzoeksplatform Investico beschikken. Het gaat om de gelekte administratie van veertien offshoredienstverleners. Brievenbusfirma’s zijn toegestaan, maar volgens de overheid en ook grote banken niet wenselijk in de strijd tegen belastingontwijking.
Beleggen via de Maagdeneilanden
De betrokken firma is een beleggingsinstelling die investeert in de safari-startup Asilia van de twee Nederlanders Edwin Harderwijk en Bas Hochstenbach. De twee, moe van het Nederlandse zakenleven, beginnen zo’n vijftien jaar geleden safariparken in Tanzania en Kenia. Daarvoor zoeken ze investeerders en die vinden ze onder prominente figuren uit hun vroegere studentennetwerk. Het geld – Hoekstra zou zo’n 26.500 euro hebben ingelegd – wordt in Asilia gestoken via de papieren firma Candace Management, gevestigd op de Britse Maagdeneilanden. In totaal besteden ze miljoenen. De Maagdeneilanden staan in een onzuiver daglicht als het gaat om belastingontwijking, al zegt het FD geen bewijs daarvan te zien in de papieren rondom Asilia.
Maatschappelijke betamelijkheid
Desondanks zijn experts kritisch. Onder hen emeritus hoogleraar bestuurskunde Leo Huberts: ‘Het is klip-en-klaar: als je een belang hebt in een belastingparadijs en je moet beslissen over het beleid van de bank over belastingparadijzen, dan is sprake van (de schijn van) belangenverstrengeling.’ Ook hoogleraar corporate governance Leen Paape noemt de zweem van belastingontwijking. ‘Ook al mag het, dan nog willen we het niet. Het gaat vooral over maatschappelijke betamelijkheid.’
Hoekstra: ‘Ik wist het niet’
Behalve De Swaan hebben commissarissen Maarten Muller (Van Lanschot Kempen) en Alexandra Schaapveld (Société Générale) aandelen in de omstreden vennootschap. Hoekstra, ingestapt in 2009, heeft zijn aandelen verkocht voordat hij als minister aan de slag ging. Volgens de demissionaire bewindsman wist hij in 2009 niet waar het bedrijf gevestigd was en wie de mede-eigenaren waren. Ook zou hij geen jaarverslagen hebben gezien. Volgens Paape is dat verweer ongeloofwaardig. ‘Je kunt je in die positie niet verschuilen achter: ik heb het niet gelezen. Deze mensen weten beter.’ De reactie staat ook haaks op die van De Swaan, die spreekt over ‘een vriendenclub’.