Het overschot in het BTW-compensatiefonds daalt steeds verder. Gemeenten die rekening hebben gehouden met een overschot in het BTW-compensatiefonds moeten hun uitgaven beperken. Het is tijd voor een grondig onderzoek naar het steeds verder dalende overschot in het BTW-compensatiefonds waardoor gemeenten een financieel nadeel lijden.
Door verschillende factoren en ontwikkelingen moeten gemeenten meer btw gaan compenseren bij het BTW-compensatiefonds waardoor budget verschuift van gemeenten naar het Rijk. Immers gemeenten gaan meer btw betalen die wordt gecompenseerd bij het BTW-compensatiefonds waardoor het overschot afneemt.
1. Uitgavenplafond
Met ingang van 1 januari 2015 bevat het BTW-compensatiefonds een uitgavenplafond. Als het uitgavenplafond wordt overschreden volgt een navenante verrekening van het tekort met het Gemeente- en het Provinciefonds. Als de som aan btw-declaraties van de gemeenten en provincies lager uitvalt dan het uitgavenplafond wordt die budgettaire ruimte overgeheveld naar het Gemeente- en Provinciefonds. Feitelijk is het BTW-compensatiefonds door de werking van het uitgavenplafond veranderd van een open systeem, naar een gesloten systeem waarin de gemeenten en provincies een groter gebruik van het BTW-compensatiefonds zelf financieren.
2. Uitputting BTW-compensatiefonds
Door verschillende factoren en ontwikkelingen moeten gemeenten meer btw gaan compenseren bij het BTW-compensatiefonds. De verschillende factoren en ontwikkelingen worden hieronder in deelparagrafen beschreven.
2.1. Subsidies/exploitatiebijdragen
Commerciële exploitanten van sportaccommodaties belasten exploitatiesubsidies met btw. Met ingang van 1 januari 2019 kunnen alleen nog commerciële exploitanten c.q. exploitanten met een winstoogmerk in de zin van de btw sportaccommodaties belast met btw blijven exploiteren. Exploitanten die sportaccommodaties belast met btw willen exploiteren belasten exploitatiesubsidies met btw. Een standpunt van de kennisgroep Overheid/Non-profit bevestigt de handelwijze van de exploitanten. Volgens de kennisgroep kan de gemeente de btw op de exploitatiesubsidie compenseren bij het BTW-compensatiefonds.
Om het recht op aftrek veilig te stellen heeft de grootste commerciële exploitant van fietsparkeerplaatsen met de Belastingdienst afgesproken dat ontvangen exploitatiesubsidies worden belast met btw. De gemeente kan de btw die de exploitant factureert compenseren bij het BTW-compensatiefonds. Volgens de exploitant ontstaan per saldo voor de gemeente geen extra kosten.
De adviseur(s) van voormelde exploitanten hebben op deze manier het recht op aftrek c.q. teruggaaf van btw bij hun cliënt veilig gesteld. De gemeenten kunnen (volgens de Belastingdienst) de btw die ter zake van de subsidies in rekening wordt gebracht, compenseren bij het BTW-compensatiefonds. Als gevolg van deze afspraken willen steeds meer eenheden van de Belastingdienst subsidies met btw gaan belasten. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor verzelfstandigingssubsidies. De schade voor de Nederlandse gemeenten is omvangrijk en bedraagt per jaar vele (tientallen) miljoenen euro’s.
Het onterecht in de btw-heffing trekken van subsidies leidt tot onterechte betaling van belasting door gemeenten!
2.2. Ambtelijke fusies en centrumgemeenten
Een aantal gemeenten in Nederland is ambtelijk gefuseerd. Twee of meer gemeenten richten een Gemeenschappelijke Regeling op die de bedrijfsvoering van de aangesloten gemeenten gaat verzorgen. Onder voorwaarden kan ter zake van de dienstverlening de btw-koepelvrijstelling worden toegepast. De ervaring leert dat toepassing van de btw-koepelvrijstelling niet mogelijk is door de verschillende uitzonderingen op de btw-koepelvrijstelling. Ook leidt toepassing van de btw-koepelvrijstelling tot ongewenste btw-druk ter zake van de met btw belaste ondernemersactiviteiten van de gemeenten zoals het grondbedrijf en de afdeling sport. Wij verwijzen voor een nadere toelichting naar het nieuwsbericht ‘Belangrijke btw-ontwikkeling inzake ambtelijke fusie’ van 6 mei 2017‘.
Bij veel ambtelijke fusies wordt afgezien van toepassing van de btw-koepelvrijstelling en de dienstverlening belast met btw. Per saldo worden salariskosten in de heffing van btw betrokken en wordt de btw op de salariskosten grotendeels gecompenseerd bij het BTW-compensatiefonds.
Veel grotere gemeenten gaan een centrumfunctie vervullen op het gebied van administratie, automatisering, belastingen en vele andere zaken op het gebied van bedrijfsvoering. De dienstverlening van de centrumgemeente is belast met btw. Als de centrumgemeente personeel in dienst neemt van de andere gemeenten worden salariskosten in de heffing van btw betrokken.
Samenwerking leidt tot extra belastinginkomsten van het Rijk die moeten terugvloeien naar gemeenten.
2.3. Stortingen Ministeries
Het Rijk verstrekt subsidies en specifieke uitkeringen aan gemeenten en provincies om projecten en beleid uit te voeren. Voor zover gemeenten btw kunnen compenseren bij het BTW-compensatiefonds stort het Rijk een deel van de subsidie of de specifieke uitkering in het BTW-compensatiefonds. Welke controlemechanismen zijn in gebouwd waarmee kan worden gecontroleerd of door het Rijk c.q. het desbetreffende ministerie de juiste bedragen zijn afgestort in het BTW-compensatiefonds?
Stortingen door Ministeries van bedragen in het BTW-compensatiefonds moeten worden gepubliceerd uit oogpunt van transparantie en de mogelijkheid van controle door gemeenten.
2.4. Schade
Gemeenten repareren veel schades aan zaken die onderdeel uitmaken van het openbaar gebied van de gemeente. De gemeente kan de btw op de kosten compenseren bij het BTW-compensatiefonds. De bedragen worden netto vergoed door de verzekeraar. Doordat de verzekeraar de schade netto vergoedt, kan de verzekeringspremie laag blijven volgens de verzekeraar. Van belang is dan wel dat de gemeenten ook daadwerkelijk een korting op de premie krijgen van de verzekeraar.
2.5. Incasso
Gemeenten moeten regelmatig incassobureaus/deurwaarders inschakelen voor de inning van publiekrechtelijke vorderingen (onterecht betaalde bijstand en andere onterecht betaalde financiële verstrekkingen. De btw op de kosten van de incassobureaus en deurwaarders worden gecompenseerd bij het BTW-compensatiefonds. De netto incassokosten worden verhaald op de schuldenaar. Gelet op het feit dat het BTW-compensatiefonds een voorziening is van en voor gemeenten en provincies moet ook de btw op de schuldenaar worden verhaald. Immers de btw op de kosten komt anders voor rekening van alle gemeenten.
3. Conclusie
Gelet op de extra belastinginkomsten voor het Rijk is het niet meer dan redelijk dat het uitgavenplafond van het BTW-compensatiefonds structureel en stelselmatig wordt verhoogd. In deze lijn past het ook om de vennootschapsbelasting die gemeenten en provincies betalen toe te voegen aan het BTW-compensatiefonds. De opbrengst vennootschapsbelasting uit de publieke sector moet terugvloeien naar de onderdelen die de opbrengst vennootschapsbelasting hebben bekostigd. Gemeenten en provincies hebben een groot financieel belang bij een stevige beheersing en bewaking van het BTW-compensatiefonds.
Wie neemt het initiatief om de verschillende bedragen in beeld te brengen? Via een eenvoudige vragenbrief zou de VNG al een eerste inventarisatie kunnen maken van het financiële belang van de in onderdeel 2 beschreven factoren en ontwikkelingen.
Dit bericht is opgesteld door de redactie van Taxnavigator/eindredactie mr. dr. J.J.P.(Joep) Swinkels. Voor meer informatie: info@taxnavigator.nl.
