Het debacle rond de vermeende fraude rond uitkering van toeslagen krijgt nu ook zijn weerslag op de organisatie van de Belastingdienst. De Belastingdienst – rond de 30.000 werknemers – wordt in drieën gesplitst. Heffingen, Toeslagen en Douane worden aparte eenheden die los komen te staan van de Belastingdienst. De Belastingdienst krijgt daarmee weer de kerntaak: belasting innen. Toeslagen uitkeren en douanetaken worden ieder separaat ondergebracht. Dit schrijft minister van Financiën Wopke Hoekstra op zaterdag 11 januari in een brief aan de Tweede Kamer.
De affaires rond vermeende fraude met toeslagen – mensen zouden onterecht vergoedingen hebben gekregen voor kinderopvang e.d. en het gedwongen terugbetalen, opgelegde boetes en invordering daarvan joeg relatief veel betrokkenen financieel over de kling– hebben er al toe geleid staatssecretaris Menno Snel (D66) zijn biezen kon pakken. Hetzelfde lot treft nu ook Directeur Generaal van de Belastingdienst Jaap Uilenbroek. Hij krijgt nu een plek als ‘buitengewoon adviseur’. Organisatorisch gaat de boel ook op de schop. Naast de Belastingdienst wordt er nu een aparte dienst Toeslagen en een aparte dienst Douane opgezet.
Belastingdienst terug naar kerntaak
De Belastingdienst gaat op de schop, zo kondigt minister van Financiën Wopke Hoekstra aan in zijn brief aan de Tweede Kamer. De Belastingdienst komt zo weer terug bij haar kerntaak: belastingheffing. De Douane en de dienst Toeslagen krijgen een eigen status buiten de Belastingdienst, wel direct onder het Ministerie van Financiën. De Douane telt rond de 1200 medewerkers, dienst Toeslagen rond 900.
In de brief worden geen veranderingen aangekondigd die specifiek gericht zijn op de onderdelen Particulieren, Midden- en kleinbedrijf, Grote ondernemingen en FIOD binnen de Belastingdienst.
Veranderingen
In de brief aan de Tweede Kamer gaat de minister in op een aantal z.i. noodzakelijke veranderingen binnen de Belastingdienst. Daarvoor noemt hij vier verbeterpunten:
- Versterken van de ambtelijke aansturing Belastingen, Toeslagen en Douane;
- Versnellen en intensiveren verbeteringen managementinformatie en ICT;
- Verbeteren van de dienstverlening naar burgers en bedrijven;
- Een cultuur met oog voor de menselijke maat en een veilige werkomgeving.
Belastingdienst te complex
De minister vindt de huidige Belastingdienst als organisatie te complex. Opsplitsing moet ertoe leiden dat de verschillende onderdelen doelgerichter kunnen gaan werken. Hij constateert eveneens dat goede managementinformatie nu ‘nog niet snel en adequaat genoeg beschikbaar om risico’s in de organisatie vroegtijdig te kunnen signaleren en aan te pakken’. Daarbij noemt hij de ICT van Belastingdienst expliciet als een ‘remmende factor’. ‘Bijna 900 applicaties met complexe koppelingen en onderlinge afhankelijkheden’, zo noemt Hoekstra het in zijn brief.
De klachten over de belastingtelefoon en de bereikbaarheid en de deskundigheid ervan staan nu ook op de agenda. Hoekstra wil daarvoor een externe partij inhuren om dit onderdeel tegen het licht te houden.
Over de cultuur binnen de Belastingdienst merkt hij nog op dat een ‘open en veilig klimaat ‘ voor medewerkers van groot belang is. Fouten en misstanden moeten vrijelijk gemeld kunnen worden ‘en op de juiste manier opvolging krijgen’.
Geen ondubbelzinnig tijdpad
Minister Wopke Hoekstra noemt in zijn brief aan de Tweede Kamer nog geen expliciet tijdpad. Op korte termijn moet de ‘ambtelijke aansturing’ van de verschillende onderdelen worden versterkt. Een strikte definiëring van ambtelijke aansturing ontbreekt in de brief. Andere veranderopgaven vragen wat Hoekstra noemt ‘een lange adem’ en een verbetertraject van jaren. Dat het allemaal in één keer goed gaat wil de minister niet garanderen er zullen zo stelt hij ‘ondanks deze aangekondigde maatregelen, ongetwijfeld dingen misgaan en nieuwe incidenten aan het licht komen.’