De Belastingdienst zette mensen jarenlang zonder duidelijk bewijs op de zwarte lijst. De meerderheid van de burgers op die lijst zouden daar ten onrecht op zijn gezet, concludeert PwC in een nog ongepubliceerd rapport.
Dat rapport is in bezit van het ministerie van Financiën, maar nog niet naar de Tweede Kamer gestuurd. NRC heeft er de hand op gelegd. PwC onderzocht 450 dossiers en concludeerde dat bijna 8.000 van de 9.000 mensen door een plek op de zogeheten Fraudesignaleringsvoorziening (FSV) grote problemen kregen zonder dat daar een duidelijke inhoudelijke rechtvaardiging voor was. Soms werden toeslagen stopgezet vanwege de FSV-registratie, zonder dat verder onderzoek werd gedaan. En werd er wel onderzoek gedaan, maar werden er geen bewijzen gevonden, dan werden toeslagen soms ook stopgezet of bleven mensen onder verscherpt toezicht staan. Bij de onderzochte dossiers raakten 750 huishoudens hun toeslag kwijt. Meer dan vierduizend mensen die op de lijst kwamen, werden zonder duidelijke reden bijna direct onder verscherpt toezicht geplaatst. Voor elke wijziging moesten ze bewijsstukken overleggen. Het verwerken ervan kon langer dan een jaar duren. Gemiddeld gold het verscherpte toezicht bijna vijf jaar.
Fraudelijst gebruikt als ‘to-dolijst’
Redenen om iemand op de FSV-lijst te zetten, waren bijvoorbeeld een onregelmatigheid in een toeslag, een telefoontje naar de Belastingdienst met een vraag over toeslagen of het te laat doorgeven van een loonsverhoging. Volgens NRC gebruikten ambtenaren gebruikten de registratie jarenlang als ‘to-dolijst’: had je een vraag gesteld, dan stond je erop. En dan kon je toeslagen kwijtraken of jaren in de wacht worden gezet.
Tien verschillende systemen
PwC keek naar de 9.000 personen die door de afdeling Toeslagen op de FSV-lijst zijn gezet. Nu wordt gekeken naar de mensen die via de afdelingen inkomstenbelasting en mkb
werden geregistreerd. In totaal zouden er ruim 200.000 mensen op de lijst staan. Volgens het rapport kon het gebruik van tien verschillende ICT-systemen ertoe leiden dat er tientallen afhandelingsroutes voor toeslagenzaken waren. Bijna zeven op de tien besluiten dat iemand onrechtmatig een toeslag kreeg, werden niet door een collega gecontroleerd. Overigens kon PwC in 2.000 gevallen niet achterhalen welk inhoudelijk besluit ambtenaren precies over een fraudesignaal hadden genomen.
De verslaglegging over besluiten rammelde, maar tal van gevoelige gegevens werden wel opgeslagen, zoals etniciteit en nationaliteit, medische gegevens, justitieel verleden en huurcontracten. Ook werden Facebook-foto’s opgeslagen als bewijs dat iemand een toeslagpartner had.