Zeventig procent van alle financiële transacties handelt de fiscus af op systemen met de 50 jaar oude programmeertaal Cobol. De komende jaren doemt een enorm gebrek aan Cobol-specialisten op. Dit stelt de Belastingdienst voor nieuwe problemen.
De Belastingdienst telt zo’n negenhonderd systemen waarvan 18 procent is geprogrammeerd in Cobol. Dit is een van de oudste programmeertalen die er bestaan. Vandaag de dag zijn er nauwelijks ICT’ers die deze taal – al sinds de jaren 80 vervangen door modernere varianten – nog willen leren. Met als gevolg dat de Cobol-specialist in rap tempo uitsterft. De komende vijf jaar gaat tachtig procent van de nog actieve Cobol-programmeurs met pensioen.
Enorm complex
Het roept de vraag op waarom de fiscus zo afhankelijk is van een programmeertaal van een halve eeuw oud. Een deel van het antwoord is dat het ICT-landschap van de belastingdienst ongelooflijk complex is, waarbij honderden systemen in de loop van decennia aan elkaar zijn geknoopt. Het vervangen van Cobol-software is razend moeilijk, tijdrovend en zeer kostbaar. Door personeelsgebrek en andere prioriteiten is de fiscus nog niet toegekomen aan deze gigantische klus.
Erg stabiel
Maar er is ook een andere reden. Cobol is qua stabiliteit en betrouwbaarheid niet snel te overtreffen en heeft de mogelijkheid om razendsnel massa’s informatie te kunnen verwerken. Incidenten met Cobol zijn er nauwelijks. Terwijl er talloze voorbeelden zijn dat nieuwe ICT-systemen kinderziektes bevatten en soms tot grote storingen kunnen leiden.
Dode taal
Het vervangen van Cobol is daarbij ook niet echt nodig, omdat de taal goed te integreren blijkt in moderne ICT-omgevingen. Er doemt echter wel een ander levensgroot probleem op: Cobol is een dode taal wat betekent dat er steeds minder mensen zijn die de taal beheersen. Dit probleem wordt de komende jaren acuut. De gemiddelde leeftijd van de Cobol-specialist is namelijk 62 jaar. Het gros van de programmeurs gaat binnenkort met pensioen.
Vendor lock-in
Studenten willen de programmeertaal niet leren, maar in de komende jaren moeten alleen al bij de Belastingdienst zo’n duizend jaren aan werkervaring met Cobol worden vervangen. Bovendien zijn er wereldwijd slechts drie grote aanbieders over die Cobol-systemen verkopen, waardoor een vendor-lock-in dreigt: in zo’n geval is de overheid zo afhankelijk geworden dat van leverancier veranderen (financiëel) gezien onmogelijk wordt.
Positieve resultaten
Het omschakelen naar andere programmeertalen is niet onmogelijk. De SVB wilde enkele jaren geleden het kinderbijslagsysteem overzetten naar het systeem waarmee de AOW en ANW wordt uitgekeerd. Dat lukte binnen het afgesproken budget en tijdsbestek. Eerder werkte het UWV toe naar één uniforme betaalomgeving voor de Werkloosheidswet, WIA-uitkeringen en Ziektewet. Het realiseren van één uniforme betaalomgeving voor drie regelingen werd binnen twee jaar afgerond.
Bron: Binnenlands Bestuur