De twee oudste kinderen van Jan des Bouvrie kunnen op dit moment geen geld opeisen uit de nalatenschap van hun vader. Dat heeft de rechtbank Midden-Nederland onlangs bepaald in een zaak die de twee oudste kinderen hadden aangespannen tegen de weduwe en de jongste kinderen van de in 2020 overleden interieurontwerper. De oudste zoon en dochter wilden al geld ontvangen, maar de rechtbank oordeelt dat dit pas kan als de weduwe van Des Bouvrie is overleden. Zo staat het ook in het testament.
Legaten
Des Bouvrie heeft de oudste kinderen in zijn testament onterfd. Wel liet hij hierin legaten voor hen opnemen. In het testament werd bepaald dat de omvang van de legaten gelijk is aan de zogenaamde legitieme portie. Dat is het deel van de nalatenschap waar een kind áltijd recht op heeft, ook als hij of zij is onterfd. In de zaak bij de rechtbank Midden-Nederland draaide het om de berekening van de hoogte van die legaten en het moment waarop ze moeten worden uitgekeerd. De oudste kinderen wilden dat de weduwe en de twee jongste kinderen werden veroordeeld om de legaten nu al aan hen te betalen.
Niet direct opeisbaar
De rechtbank wees de vordering echter af. In het testament staat namelijk duidelijk dat de legaten pas hoeven te worden uitgekeerd als de weduwe is overleden. De oudste kinderen zijn bang dat er dan geen geld meer is. De weduwe is namelijk maar voor 1/100e deel erfgenaam en zij heeft de erfenis beneficiair aanvaard. Dat betekent dat schuldeisers van de nalatenschap, dus ook de twee oudste kinderen, hun vordering niet kunnen verhalen op het privévermogen van de weduwe.
Wettelijke regeling legitieme portie
De rechtbank vindt de vrees van de kinderen dat hun legaten bij het overlijden van de weduwe niet kunnen worden uitbetaald onterecht. De rechtbank stelt door uitleg van het testament vast dat Des Bouvrie voor wat betreft de legaten van de oudste kinderen heeft willen aansluiten bij de wettelijke regeling over de legitieme portie. Die wettelijke regeling houdt kort gezegd in dat als in het testament staat dat de legitieme portie pas opeisbaar is bij het overlijden van de weduwe, de oudste kinderen hun vordering óók op haar hele privévermogen kunnen verhalen, ondanks het beneficiair aanvaarden:
“De rechtbank stelt vast dat hiermee wordt aangesloten bij dat wat in artikel 4:87 lid 5 BW over de opeisbaarheid van de legitieme portie is bepaald. Als een legitimaris zijn legitieme portie tegenover de langstlevende echtgenoot niet kan opeisen voor een bepaalde termijn of diens overlijden, is de langstlevende op grond van dit artikel met zijn gehele vermogen aansprakelijk is, zelfs al aanvaardt hij of zij beneficiair. Als eisers een beroep hadden gedaan op hun legitieme portie (en niet de legaten al hadden aanvaard), zou [de weduwe, red.] op grond van de wet met haar privévermogen aansprakelijk zijn geweest. Om deze reden hebben eisers halverwege deze procedure een verzoekschrift ingediend om de termijn om de legaten alsnog te verwerpen, te verlengen […]. In dit geval hebben eisers echter legaten gekregen tot het maximum van het bedrag dat hun legitieme portie zou zijn geweest en hebben zij deze legaten al aanvaard. Uit het testament (en de toelichting die de notaris hierop in de hiervoor vermelde e-mail heeft gegeven) leidt de rechtbank af dat het de bedoeling van erflater was om met deze legaten aan te sluiten bij de bepalingen in de wet over de legitieme portie. Bij de berekening van de legaten van het aanvullende geldbedrag waarop eisers recht hebben, wordt namelijk uitdrukkelijk naar artikel 4:65 en verder BW verwezen. Artikel 4:65 BW gaat over de legitieme portie. Daarnaast wijst de notaris in zijn e-mail van 17 februari 2023 op het bepaalde in artikel 4:82 BW en ook dit artikel gaat over de legitieme portie. De rechtbank zal in het eindvonnis daarom voor recht verklaren dat eisers hun legaten kunnen verhalen op het privévermogen van [de weduwe, red.]. Maar dat zal niet nu al het geval zijn: op grond van het testament kan dit namelijk pas als zij is overleden.”
Omvang van de legaten
De oudste kinderen wilden ook graag weten wat de precieze hoogte van hun legaten is. Daarvoor is nodig, net als bij de legitieme portie, dat de omvang van de nalatenschap wordt vastgesteld. In de nalatenschap vallen onder andere de aandelen van een BV en de woning van Des Bouvrie en de weduwe. Voor de waardering van de aandelen benoemde de rechtbank een deskundige, zoals de oudste kinderen ook willen. Voor de waardering van de woning sluit de rechtbank aan bij een taxatierapport dat de weduwe en de twee jongste kinderen hebben laten opstellen. De oudste kinderen hebben onvoldoende duidelijk gemaakt dat dat rapport niet klopt, oordeelt de rechtbank. Doordat de omvang van de nalatenschap nog niet duidelijk is, kan de rechtbank de hoogte van de legaten nog niet vaststellen. Wanneer de rechtbank dit wel kan, is nog niet bekend. Daarvoor moeten eerst de aandelen worden gewaardeerd.