In een rapport over de Pandora Papers waarschuwt Europol voor een ‘parallel ondergronds financieel systeem’, dat criminelen gebruiken om geld wit te wassen.
Pandora papers
Begin oktober publiceerde het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) de Pandora Papers. Het lek van 11,9 miljoen documenten onthult de geheime offshore constructies van 35 staatshoofden en regeringsleiders, meer dan 330 politici en overheidsfunctionarissen en tal van criminelen wereldwijd. Twee maanden na de onthullingen publiceerde Europol een analyserapport over de Pandora Papers. Volgens de Europese politieorganisatie bevestigen de Pandora Papers het wijdverbreide gebruik van offshore locaties en -bedrijven om grote geldbedragen te verbergen. ‘Belastingparadijzen zijn ook een essentieel onderdeel van complexe witwasconstructies’, schrijft Europol in het rapport Schaduwgeld.
Ondergronds circuit
Europol spreekt van een parallel ondergronds financieel circuit. Dat is lastig aan te pakken, maar de afgelopen jaren werden kleine successen geboekt. In juli 2020 werd het geëncrypteerde platform EncroChat ontmanteld, in maart 2021 werd de versleutelde berichtendienst Sky ECC platgelegd en in juni kon de FBI met zijn platform Anom 27 miljoen berichten onderscheppen. Mede op basis van informatie uit deze drie grote operaties stelt Europol in zijn rapport dat de ‘omvang en complexiteit van witwassen in de EU tot nu toe onderschat is’.
1500 miljard
Volgens het Europol-rapport staat wereldwijd liefst 7500 miljard euro offshore geparkeerd. Het Europese aandeel ervan bedraagt naar schatting 1500 miljard euro. Ook is bekend dat in 2016 op die manier voor 46 miljard euro aan belastingen ontdoken is in de EU. Europol vindt vooral de complexiteit van de witwasactiviteiten verontrustend. In een op de drie gevallen duiken offshore locaties op. Criminele organisaties huren daarvoor witwasexperts in. Ook offshore providers – bedrijven die offshore constructies helpen op te zetten – vormen volgens Europol een ‘sleutelonderdeel’. Offshore-constructies bieden criminelen de mogelijkheid buiten schot te blijven. Het enige wat ze hoeven te doen is betalen om alles te laten opzetten. Vervolgens krijgen ze een bedrijf mét statuten, stromandirecteurs en de mogelijkheid om actief te worden in de legale economie.
Nieuwe namen
Op 6 december maakte het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) tal van nieuwe namen uit de Pandora Papers publiek in de online databank offshoreleaks.icij.org. Wie zoekt op een link met Nederland krijgt 297 namen van bedrijven: 177 uit de Panama Papers, 74 uit de Offshore Leaks en 46 uit de Paradise Papers. Er zijn ook namen te vinden van tientallen Nederlanders. Zoeken kan echter alleen gericht op naam. Eén van de namen die opduikt is die van Rijkman Groenink, de voormalige topman van ABN Amro. Ook Jan Houben (ex-ING) komt voor. De naam van Ellen de Rijcke, telg van een van de rijkste families van Nederland (Kruidvat) duikt op, evenals die van haar familielid Pieter de Rijcke. Ondernemer Duncan Stutterheim wordt vermeld in de Paradise Papers. Dat ook voormalige SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan betrokken was bij offshore constructies was al sinds 2013 bekend.
Accountantskantoren
Er komen ook Nederlandse accountantskantoren voor in de lijst. Uit de top 10 van de Accountancy Vanmorgen Top 50 zijn dat (tussen haakjes het laatst vermelde jaartal): Deloitte & Touche (2010), KPMG (2010), EY (2012), PWC (1982) en Mazars (2000).