Op 15 oktober is het de internationale Dag van de Witte Stok. Een dag waarop wordt stilgestaan bij blinden en slechtzienden die zelfstandig door het leven gaan. De witte stok staat symbool voor deze zelfstandigheid. De 28-jarige Kristina Misiunaite werkt bij de rechtbank in Den Haag en deelt haar ervaringen als ‘blinde gerechtsjurist’.
Al vanaf haar geboorte is Kristina volledig blind. Het leven met hulpmiddelen als een witte stok en brailleleesregel is voor haar net zo gewoon als dat het lezen en lopen zonder hulpmiddelen is voor iemand mét zicht. “Ik weet gewoon niet beter”, zegt de opgewekte Schiedamse. Haar visuele beperking heeft haar er nooit van weerhouden om haar dromen na te jagen. Zo behaalde ze twee bachelors (Rechtsgeleerdheid afstudeerrichting Economie en Fiscaal Recht) en een master (Fiscaal Recht) op de Universiteit van Leiden. Kristina is naast gerechtsjurist bij het team Belastingrecht van de rechtbank Den Haag ook bestuurslid van de Vereniging Onbeperkt Lezen, een spreekbuis voor mensen met een leesbeperking. “We proberen met uitgevers en bibliotheken afspraken te maken hoe het lezen voor iedereen toegankelijk gemaakt kan worden. Ik vind het belangrijk om anderen te helpen.”
Kun je uitleggen waarom je anderen zo graag helpt?
“Als geen ander weet ik hoe het is om afhankelijk te zijn van anderen. Ik ben heel dankbaar voor de hulp die ik krijg. Als ik de obstakels die ik zelf heb ervaren voor anderen kan wegnemen, dan doe ik dat met liefde en plezier.”
Wat voor obstakels heb je zoal op je pad gehad?
“Tijdens mijn studie liep ik er tegenaan dat ik elk jaar andere boeken kreeg en deze moest laten omzetten in digitale vorm. Alles duurt heel lang, terwijl je eigenlijk al wilt beginnen met lezen, omdat je weet dat je meer tijd dan anderen nodig hebt om alle inhoud goed tot je te kunnen nemen.”
Ondanks deze uitdaging behaalde je toch twee bachelors en een master in Fiscaal Recht
“Ja, ik vond beide studies erg interessant. Eigenlijk had ik ook nog Frans willen studeren, maar bij een talenstudie heb je meer kans op oude papieren boeken. Dat heeft dus wel een beetje mijn studiekeuze beïnvloed.”
Waarom koos je de master Fiscaal Recht?
“Ik vond talen, schrijven en lezen altijd al heel leuk. Belastingrecht brengt dat allemaal samen. Het vakgebied verandert inhoudelijk ook steeds. Dat maakt het heel interessant. De studie was bovendien grotendeels digitaal, waardoor ik eenvoudig alle lesstof tot me kon nemen. Dankzij de coronacrisis en het verplicht thuisonderwijs, heb ik online ook nog btw-vakken kunnen volgen aan de universiteiten van Tilburg en Maastricht, terwijl ik die collegezalen nooit van binnen heb gezien.”
Wat voor invloed heeft je visuele beperking op je dagelijkse werk?
“Best veel. Maar bijna alles wat digitaal is, is gelukkig toegankelijk voor mij. Papieren boeken zijn dat niet. Da’s best lastig met al die wettenbundels. Maar ik gebruik dus een speciale brailleleesregel die alles wat op mijn computerscherm verschijnt, omzet in braille. Dat gaat per regel. Ik kan dus maar één regel tegelijk lezen. Dit betekent vreselijk scrollen bij wetteksten en arresten. Het is een berg leeswerk, maar ik ken inmiddels veel trucjes en sneltoetsen, waardoor ik sneller tussen alinea’s kan springen en een markering kan plaatsen. En gelukkig is er steeds geavanceerdere software.”
Kun je voorbeelden noemen?
“Ja, Sdu doet het bijvoorbeeld heel goed. NDFR is echt gebruiksvriendelijk voor visueel beperkten. Vanaf mijn studie is dit al mijn startpunt. Het werkt zoveel fijner en overzichtelijker dan producten van andere uitgevers.”
Kun je dat toelichten?
“Zoeken is voor mij echt een ding. Ik heb in NDFR al kennis gemaakt met kunstmatige intelligentie en bepaalde filters waardoor relevante zaken bovenaan komen te staan. Heel fijn dat het zoeken zo makkelijker wordt gemaakt. Dat geldt voor alle gebruikers natuurlijk, maar zeker omdat ik niet met mijn ogen kan scannen en meer dan wie ook weet hoeveel tijd zoeken naar de juiste commentaren of wetsartikelen kost.”
Zijn er andere producten of diensten waar je gebruik van maakt?
“Ja, een brailleprinter om teksten te printen op papier, maar da’s best kostbaar en omvangrijk, dus ik kijk goed wat geprint moet worden en wat niet. Dankzij schermleessoftware kan ik computer en telefoon bedienen. Zo heeft Apple standaard in alle producten VoiceOver aan boord, waarmee de tekst op het scherm van mijn iPhone kan worden voorgelezen (zelfs smileys 😊) en deze zelfs volledig via mijn brailleleesregel te bedienen is.
Het maakt de wereld beter werkbaar voor slechtzienden.”
Over werkbaar gesproken. Hoe reageren mensen op een blinde fiscalist?
“Mensen vinden het vooral bijzonder of knap. Tijdens mijn studie hoorde ik dat ook al vaak. Het werk gaat goed. Ik merk wel dat ik zelf constant inhoudelijk probeer te compenseren dat het me iets langer duurt om zaken uit te zoeken. Lezen met een brailleleesregel gaat immers niet zo snel als gewoon lezen. Maar ik houd mijn vakliteratuur dus zeer zorgvuldig bij, waardoor ik precies weet wat er voorbij kan komen en hopelijk ben ik zo een goede gesprekspartner als fiscalist.”
Twijfel je daar weleens aan?
“Nee, maar de bewijsdrang is er zeker. Het helpt ook niet dat mijn eerste werkervaring niet echt lekker verliep. Het kwam er kortgezegd op neer dat hun klanten niet zouden zitten te wachten op een blinde fiscalist.”
Serieus? Dat moet enorm frustrerend zijn!
“Dat is het ook, maar het ligt achter me. Ik zou het in elk geval nooit zo aanpakken zoals die werkgever heeft gedaan. En ik laat me er ook niet door uit het veld slaan. Ik heb gelukkig vooral hele goede ervaringen van professionele partijen die me wel op de juiste manier helpen.”
Vertel eens
“Afgelopen jaar ben ik het meest geholpen door Sdu. Ze stuurden me bijvoorbeeld elke editie van het NTFR digitaal toe. Hierdoor kon ik de inhoud snel tot me nemen en bleef ik eenvoudig bij met mijn vakkennis. De dagelijkse nieuwsbrief is ook waardevol, die lees ik na mijn werk vaak in de trein. En het product NDFR van Sdu is sowieso zeer gebruiksvriendelijk voor slechtzienden, dat zei ik geloof ik al, maar ik ben daar echt enthousiast over. Het lijkt wellicht vanzelfsprekend dat blinden en slechtzienden mee kunnen doen in de maatschappij, maar dat is het zeker niet. Het is belangrijk dat mensen en vooral belangrijke bedrijven oog hebben voor ons. Sdu heeft dat zeker. Daar ben ik zeer dankbaar voor.”
Hoe bevalt je huidige werkgever?
“Ik ben sinds een week werkzaam als gerechtsjurist bij het team Belastingrecht van Rechtbank Den Haag. Hier heb ik ook stage gelopen en ben opnieuw in een warm bad terechtgekomen.”
Zijn er aanpassingen op de werkvloer voor je gedaan?
“Dat is helaas wel nodig. In belastingzaken wordt er vooralsnog op papier geprocedeerd. Mijn dossiers worden daarom allemaal ingescand en gedigitaliseerd. Dit heeft dankzij de coronacrisis wel een vlucht genomen. Stiekem hoop ik dat daar nog een sprong in wordt gemaakt wat betreft digitaal procederen, zodat ook mijn collega’s niet per se al die dikke papieren dossiers meer hoeven mee te zeulen. Oh ja, en de software die ik nodig heb om te kunnen lezen en schrijven, was al aanwezig omdat er meerdere mensen met een visuele beperking bij de rechtspraak werken.”
Heb je nog bepaalde doelen voor ogen voor de toekomst?
“Ik sta nog aan het begin van mijn carrière. Ik wil vooral veel ervaring opdoen. En ik hoop dat dit verhaal anderen een beetje mag inspireren; Dat er veel te ontdekken en mogelijk is, ondanks een beperking.”
Auteur: Natasja Ververs
