Het onderzoek dat Financiën heeft laten doen naar de nieuwe methode waarmee de BPM voor nieuwe auto’s wordt berekend, deugt niet. Dat vinden VVD en CDA, die bijval krijgen van de autobranche. Een second opinion over het onderzoek, dat staatssecretaris Vijlbrief naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, krijgt eveneens kritiek. De afgelopen jaren zou de betaalde BPM met € 600 miljoen zijn gestegen, terwijl de overgang budgetneutraal zou plaatsvinden.
De BPM wordt gebaseerd op de CO2-uitstoot. Nieuwe Europese normen voor de berekening ervan leiden tot een hogere uitkomst, constateerde KPMG vorig jaar na onderzoek in opdracht van autobrancheverenigingen RAI en Bovag. Daarop liet Financiën onderzoek doen om na te gaan of de eerdere toezegging dat nieuwe rekenmethodes niet tot meer BPM-inkomsten zouden leiden, wel gestand kan worden gedaan. TNO ging aan de slag en constateerde dat dat het geval was; de Kamer wilde verder onafhankelijk onderzoek laten doen. Vijlbrief heeft aan die oproep gehoor gegeven door een second opinion te vragen aan onderzoeksinstituut SEO.
Ook gevolgen individuele autorijder meenemen
Maar daarmee is niet geheel uitvoering gegeven aan de motie, vindt de VVD. ‘Daarin is gevraagd om een onafhankelijke toetsing of ‘de omzetting van New European Driving Cycle (NEDC)1 naar NEDC2 en de omzetting van NEDC2 naar Worldwide harmonized Light vehicles Test Procedure (WLTP) ieder budgettair neutraal zijn gegaan op zowel macroniveau als voor de tien meest verkochte auto’s.’ De VVD-fractie is verbaasd dat er voor een second opinion is gekozen, wat eerder een controleonderzoek is op de bevindingen van eerdere onderzoeken van TNO. Bovendien is de motie al in november aangenomen, maar kwam de informatie over de onderzoeksopdracht pas in mei. De omzetting van de testmethode gaat 1 juli in.
De VVD-leden vinden ook dat de opdracht dat de omzetting de totale BPM-opbrengst niet moet laten stijgen niet in overeenstemming is met eerdere uitlatingen van voormalig staatssecretaris Snel dat ‘de automobilist het niet moet merken’. Ze willen weten of omzettingen van testmethodes ieder budgetneutraal zijn verlopen en willen alsnog een onafhankelijk onderzoek naar de budgetneutraliteit waarin ook de gevolgen voor de individuele autorijder worden meegenomen.
KPMG buiten beschouwing
Verder vraagt de fractie waarom bij het onderzoek alleen de rapporten van TNO zijn beoordeeld en niet het rapport van KPMG, hoewel de onderzoekers wel conclusies trekken over het KPMG-onderzoek. ‘Is er door de onderzoekers wel contact geweest met KMPG? Zeker gezien het feit dat beide rapporten toezien op hetzelfde onderwerp, een andere onderzoeksopzet en onderzoeksvragen hanteerden en om die reden op zeer specifieke punten tot andere conclusies kwamen.’ Voor de 20 meest verkochte auto’s varieert de BPM-wijziging in de nieuwe situatie van -18% tot +24%. ‘Hoe staat de range van 42% in relatie tot de uitspraken van de staatssecretaris van Financiën zoals hierboven geciteerd? En op basis waarvan kan de conclusie worden getrokken dat de omzetting van NEDC1 naar WLTP ook voor de automobilist budgettair neutraal wordt?’ Ook het CDA is kritisch, bijvoorbeeld over de tabel met BPM-cijfers. ‘Er is werkelijk waar geen enkele informatie gecheckt of gevalideerd. Er is alleen een kolom met percentages toegevoegd.’
Autobranche: antwoord op verkeerde vraag
Ook brancheverenigingen Bovag en RAI zijn niet blij. ‘ Het rapport gaf antwoord op de verkeerde vraag. Het geeft bovendien geen antwoord op de expliciete vragen die Kamerleden middels een motie eind vorig jaar hadden ingediend. De overgangsperiode is überhaupt niet onderzocht, verkeerde conclusies worden bevestigd en de onderzoekers van KPMG, alsmede belanghebbenden BOVAG en RAI Vereniging, zijn niet om een toelichting gevraagd.’ Beide organisaties vinden dat moet worden gekeken naar de effecten voor de individuele automobilist en niet naar het effect voor de schatkist. ‘De omzetting van NEDC 1.0 naar NEDC 2.0 als overgang zorgde volgens de berekeningen van KPMG al voor € 600 miljoen aan oneigenlijke extra BPM-inkomsten tot 1 juli 2020. De hogere BPM-opbrengst valt ook simpelweg op te maken uit het huishoudboekje van de Staat, terwijl er de afgelopen jaren juist minder BPM-plichtige auto’s werden verkocht (en méér BPM-vrije elektrische auto’s). Autokopers hebben de afgelopen jaren dus al onterecht teveel betaald en zullen dat in de plannen van Financiën de komende jaren blijven doen, circa € 200 miljoen per jaar.’ BOVAG en RAI Vereniging dringen daarom aan op spoedige aanpassing van de aanstaande BPM-tabel. Er is geen sprake van toegenomen gewicht van BPM-plichtige auto’s, blijkt uit zowel het TNO- als het KPMG-rapport. ‘Dus dat kan de BPM-stijging überhaupt niet verklaren.’