Kwestie afstemmen met Belastingdienst of pleitbaar standpunt innemen?
In de praktijk is het lang niet altijd duidelijk hoe het fiscaal zit. Is er sprake van een zakelijke of een privé-uitgave? Moet er wel of geen BTW worden berekend? Om zekerheid hierover te krijgen, kunnen dit soort vragen worden afgestemd met de Belastingdienst. Het nadeel daarvan is dat dit de nodige tijd vergt. Bovendien is de kans aanwezig dat de Belastingdienst een andere mening over de kwestie heeft dan u. Een meer praktische oplossing is om de aangifte in te dienen, rekening houdende met het meest gunstige standpunt. Dit standpunt moet dan wel pleitbaar zijn, want anders riskeert u fiscale boetes wanneer de Belastingdienst tot correcties overgaat.
Wat is een pleitbaar standpunt?
Al heel lang weten we dat de Belastingdienst bij een pleitbaar standpunt geen boete kan opleggen. Een pleitbaar standpunt moet wel in rechte verdedigbaar zijn. Zelfs als dit standpunt vervolgens door de rechter is verworpen, is het niet mogelijk een fiscale boete op te leggen voor bijvoorbeeld een onjuiste aangifte. In paragraaf 4 lid 3 van het Besluit Bestuurlijke boeten Belastingdienst wordt het volgende daarover gesteld:
“Van een pleitbaar standpunt is sprake als een door belanghebbende ingenomen standpunt, gelet op de stand van de jurisprudentie en de heersende leer, in die mate juridisch pleitbaar of verdedigbaar is dat belanghebbende redelijkerwijs kan menen juist te handelen. Is er sprake van een pleitbaar standpunt, dan kan de belanghebbende er geen verwijt van worden gemaakt dat er aanvankelijk geen of te weinig belasting is geheven. Een pleitbaar standpunt sluit het opleggen van zowel een verzuimboete als een vergrijpboete uit.”
In de praktijk worstelen veel adviseurs met de vraag of een bepaald voordelig fiscaal standpunt wel in voldoende mate pleitbaar is.
De Hoge Raad geeft meer duidelijkheid.
Voor de vraag of een standpunt pleitbaar is kan de ‘objectieve’ leer worden gevolgd of de ‘subjectieve’ leer. Bij de subjectieve leer gaat het om de vraag: welke intentie had de belastingplichtige op het moment dat hij de aangifte deed? Is daar bij het indienen van de aangifte niet goed over nagedacht, dan zou geen sprake zijn van een pleitbaar standpunt. De Hoge Raad kiest in het arrest van 21 april 2017 duidelijk niet voor deze ‘subjectieve’ leer: het pleitbare standpunt moet in ‘objectieve’ zin pleitbaar zijn. Niet van belang is of de belastingplichtige bij het doen van de aangifte de pleitbare maar later onjuiste uitleg voor ogen heeft gestaan. Van belang is of voor het standpunt in de aangifte zodanige argumenten zijn aan te voeren dat niet kan worden gezegd dat door het innemen van dit standpunt dermate lichtvaardig is gehandeld dat het aan opzet of grove schuld te wijten is dat te weinig belasting is geheven.
Bestrijd de boete en bedenk achteraf een pleitbaar standpunt.
Als u met een fiscale boete wordt geconfronteerd, kan deze van tafel worden geveegd indien sprake is van een pleitbaar standpunt. Dit standpunt kan dus ook achteraf worden bedacht, maar die moet dan wel worden beoordeeld op het moment dat de aangifte is gedaan. Het maakt daarbij niet uit of het destijds de bedoeling was om een foute aangifte te doen. Hetzelfde geldt wanneer vervolging plaatsvindt door de strafrechter.
Bronnen voor vinden pleitbaar standpunt
Het vinden van een pleitbaar standpunt vergt soms het nodige zoekwerk. Belangrijke bronnen daarbij zijn: wettekst, parlementaire geschiedenis, standpunten in de literatuur, besluiten en andere publicaties van de Belastingdienst. Het gaat erom dat opvattingen worden gevonden, waardoor belanghebbende redelijkerwijs kon menen juist te handelen bij het indienen van de aangifte.
Wat is nog net pleitbaar en wat niet meer?
De grens wat in een bepaalde situatie nog pleitbaar is en wat niet meer, is moeilijk te trekken. Er is veel feitelijke jurisprudentie hierover, maar iedere zaak zit weer anders in elkaar.
Handvaten voor de bepaling of er een pleitbaar standpunt is, zijn:
- Bij toepassing van Fraus Legis door de inspecteur/rechter is conform arrest van 21 april 2017 nog wel sprake van een pleitbaar standpunt en dus geen boete mogelijk;
- Een standpunt dat door het Gerechtshof of de Advocaat-Generaal juist is bevonden, maar achteraf door de Hoge Raad niet, is een pleitbaar standpunt;
- Indien belanghebbende qua wetsuitleg bij de Rechtbank in het gelijk wordt gesteld, maar in hoger beroep (bij Hof of Hoge Raad) in het ongelijk, dan is er sprake van een pletbaar standpunt;
- Een mening in de vakliteratuur geldt eerder als een pleitbaar standpunt, wanneer die door meerdere hoogstaande auteurs (hoogleraren) wordt gedeeld.
Loop als adviseur geen onnodige risico’s!
Adviseurs die voor hun cliënten te scherp aan de wind zeilen en een in hun ogen pleitbaar standpunt innemen lopen het risico dat zijzelf (ook) een vergrijpboete opgelegd krijgen. Op grond van art. 67o AWR kan er namelijk ook een vergrijpboete worden opgelegd aan een medepleger, een medeplichtige of aan degene die de overtreding uitlokt. Dat kan dus ook de belastingadviseur of de accountant van de cliënt zijn. Belangrijk is dat dit risico te allen tijde wordt voorkomen. Veiligheidshalve is het daarom soms beter om bepaalde onzekere standpunten vooraf bij de Belastingdienst aan te kaarten.
