Wat is een NFT?
Non-Fungible Tokens zijn in essentie digitale eigendomscertificaten voor digitale bestanden, bijvoorbeeld digitale kunst. Ze staan net als cryptovaluta op een blockchain. Een digitaal bestand wordt op deze wijze in zekere zin een uniek bezit, dat ook weer overdraagbaar is. Eenieder kan het bestand nog wel eindeloos digitaal kopiëren, maar slechts één iemand kan met het eigendomscertificaat, de NFT, het bezit van dat ene specifieke bestand claimen. In zoverre is dit ontastbare en in praktische zin niet-exclusieve ‘bezit’ vooral een digitaal statussymbool.
Een NFT van de eerste tweet van twitter-eigenaar Jack Dorsey werd verkocht voor 2,9 miljoen dollar. De NFT van het digitale kunstwerk “Everydays: The first 5000 days” van Beeple werd verkocht voor ruim 69 miljoen dollar. Dat een dergelijk digitaal statussymbool waarde vertegenwoordigt wordt steeds meer duidelijk. Bedrijven spelen hier op in. Twitter geeft bij het wisselen van een profielfoto sinds kort de optie om een NFT te koppelen. Begin april 2022 maakte Samsung bekend dat zij smart TV’s ontwikkelen die het bekijken, beoordelen en aanschaffen van deze NFT digitale kunst mogelijk maken. Op die manier kan digitaal kunstbezit in de eigen woonkamer ten toon worden gesteld.
Is een NFT een voorwerp?
Maar hoe ga je in de ‘echte wereld’ om met digitaal bezit? Onder inbeslagneming wordt verstaan het onder zich nemen of gaan houden van een voorwerp ten behoeve van de strafvordering (art. 134 Sv). Maar is een NFT wel aan te merken als een “voorwerp”? Onder voorwerpen worden verstaan alle zaken en alle vermogensrechten (art. 33a lid 4 Sv). Onder voorwerpen worden naast roerende zaken ook vorderingen en onroerende zaken begrepen. De wetgever heeft ervoor gekozen om niet aan te sluiten bij de civielrechtelijke definitie van art. 3:1 BW. Voorwerpen die civielrechtelijk geen zaak of vermogensrecht zijn, kunnen onder een strafrechtelijk beslag vallen. Zo bepaalde de Hoge Raad in 1990 dat een lijk een voor inbeslagneming vatbaar voorwerp betreft (HR 20 november 1990, NJ 1991/302).
Of een voorwerp voor inbeslagneming vatbaar is, wordt in beginsel bepaald door het doel van de inbeslagneming. Vatbaar voor inbeslagneming zijn alle voorwerpen die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen of om wederrechtelijk verkregen voordeel aan te tonen. Verder zijn vatbaar voor inbeslagneming alle voorwerpen ten aanzien waarvan verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer kan worden bevolen. Dit betreft het klassieke strafrechtelijk beslag. Met conservatoir strafrechtelijk beslag wordt beoogd een verhaalsmogelijkheid zeker te stellen in verband met een later eventueel op te leggen geldboete of ontnemingsmaatregel (art. 94 Sv, 94a Sv jo. 36e Sr).
NFT’s te koop bij Domeinen?
Gelet op de brede uitleg van het wettelijke begrip “voorwerp” en de koppeling met het doel is het in beginsel mogelijk om strafrechtelijk beslag te leggen op een NFT. Interessant is wel hoe er vervolgens mee wordt omgegaan. Bij strafrechtelijk beslag op bitcoins zet het OM na een transfer naar een eigen wallet de munten geregeld direct om in euro’s, om zo de werkelijke waarde veilig te stellen. Vanwege de extreme koerswisselingen geeft dit discussies en problemen op het moment dat het bedrag moet worden geretourneerd of verrekend. Of en hoe NFT’s zullen worden omgezet in harde euro’s is nog niet duidelijk (zie ook art. 117 Sv). Mogelijk gaan we in de toekomst een aparte website van Domeinen zien, waar in plaats van auto’s en goederen ook NFT’s worden verkocht?
Interessant is dat het OM erkent dat de toepassing van het dwangmiddel van beslag een inbreuk op de civiele rechten is van de rechthebbende, de eigenaren of de houder. Het voorwerp wordt uit diens beschikkingsmacht gehaald. Inbeslagneming dient zorgvuldig en proportioneel te worden toegepast. Zie hiervoor ook de Aanwijzing inbeslagname (2014A006) van het OM. De juridische kwalificatie van een NFT is nog niet uitgekristalliseerd in de jurisprudentie. Het is een nieuw fenomeen. Vast staat dat het strafrechtelijk beslag op NFT’s een enorme vlucht zal nemen. De opmars van cryptovaluta als vermogensobject van verdachten is ook terug te zien in de ontnemingscijfers. De totale ontneming in cryptovaluta liep in 2021 op naar 34,6 miljoen euro tegen 8,3 miljoen euro in 2020 en 1,1 miljoen euro in 2019 (zie nieuwsbericht OM van 24-02-2022). Het beslag op NFT’s zal de komende jaren ongetwijfeld tot veel nieuwe interessante strafrechtelijke jurisprudentie leiden, zoals we dat inmiddels ook in de fiscaliteit zien. Zie daarvoor ook mijn eerdere artikel van 14 maart 2022.
Heeft u te maken met een inbeslagname van NFT’s of crypto’s door het OM of door de Belastingdienst, neem dan contact op met mij over de mogelijkheden.
